Η παχυσαρκία είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα υγείας στον κόσμο και η συχνότητα εμφάνισής της παγκοσμίως έχει διπλασιαστεί τις τελευταίες δεκαετίες.
Η πάθηση αυτή μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών παραγόντων, όπως γενετικοί, ενδοκρινολογικοί, και φαρμακολογικοί.
Επίσης, μπορεί να οφείλεται στον καθιστικό τρόπο ζωής. Η παχυσαρκία, όμως, συνοδεύει σχεδόν πάντα την ενδογενή υπερκορτιζολαιμία, αφού είναι παρούσα στο 70-85% των ασθενών με σύνδρομο Cushing. Αν και σπάνιο, το σύνδρομο αυτό μπορεί να γίνει αιτία παχυσαρκίας κεντρικού τύπου, όπου η εναπόθεση του λίπους είναι αυξημένη στην κοιλιακή χώρα. Φυσικά, δεν είναι το μόνο χαρακτηριστικό του συνδρόμου...
Όπως μας εξηγεί ο Καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής στον Όμιλο ΥΓΕΙΑ, κ. Δημήτρης Λινός, το σύνδρομο Cushing χαρακτηρίζεται από την υπερπαραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια, τους δύο αδένες τριγωνικού σχήματος που βρίσκονται στην κορυφή των νεφρών. Πρόκειται για μια ισχυρή στεροειδή ορμόνη, που η περίσσεια της έχει επιζήμια αποτελέσματα σε πολλά κύτταρα του σώματος.
Το ενδογενές σύνδρομο Cushing προκαλείται από λειτουργικούς όγκους ενός ή και των δύο επινεφριδίων ή της υπόφυσης. Αντιθέτως, το εξωγενές σύνδρομο Cushing προκαλείται από λήψη γλυκοκορτικοειδών - ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα για την αντιμετώπιση φλεγμονωδών νόσων, αυτοάνοσων παθήσεων και του άσθματος. Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη μορφή του συνδρόμου (70% των περιπτώσεων), αφού η χρήση συνταγογραφούμενων συνθετικών γλυκοκορτικοειδών είναι πολύ συχνή.
Βέβαια, όσοι έχουν υπερβολική έκκριση κορτιζόλης δεν σημαίνει ότι πάσχουν από σύνδρομο Cushing. Υπερκορτιζολαιμία μπορεί να προκύψει κατά την εγκυμοσύνη. Άλλες φορές οφείλεται στην απόκριση του οργανισμού στο στρες λόγω χρόνιων παθήσεων ή καταστάσεων, όπως η κατάθλιψη και ο αλκοολισμός.
Στα πρώτα στάδια μπορεί να μοιάζει με το μεταβολικό σύνδρομο, με τα χαρακτηριστικά της κοιλιακής παχυσαρκίας, της υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας και της υπεργλυκαιμίας. Παρόλο που η διάγνωση γίνεται συνήθως εντός δύο ετών από την έναρξη των συμπτωμάτων, αυτή μπορεί να καθυστερήσει αρκετά, ακόμα και 20 χρόνια! Η ταχεία αύξηση βάρους και ο τύπος της παχυσαρκίας μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη διάγνωση του συνδρόμου Cushing. Συγκεκριμένα, το σύνδρομο σχετίζεται με κεντρική παχυσαρκία (συχνή σε άνδρες και γυναίκες) και όχι με παχυσαρκία σε περιοχές όπως οι γλουτοί και οι μηροί, τύπος που παρατηρείται περισσότερο στις γυναίκες. Η νοσογόνος παχυσαρκία σπάνια συνδέεται με το σύνδρομο, εκτός εάν ο ασθενής είχε ήδη υπερβολικό βάρος.
Εκτός από την παχυσαρκία, το σύνδρομο χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη επιθέματος λίπους στη βάση του αυχένα. Οι ασθενείς είναι φεγγαροπρόσωποι με μονίμως ροδαλά μάγουλα και συχνά υποφέρουν από υπερτρίχωση, ακμή, μωβ ραγάδες στην κοιλιά και στα πόδια (τα οποία συχνά παρουσιάζουν οίδημα), ανεξήγητες μελανιές, χαμηλή λίμπιντο και κατάθλιψη.
Οι επιπτώσεις του συνδρόμου Cushing είναι σοβαρές και δυνητικά απειλητικές, αφού μπορεί να προκαλέσει, μεταξύ άλλων, καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο, θρόμβωση στα πόδια και τους πνεύμονες, λοιμώξεις, οστεοπόρωση, απώλεια μνήμης ή προβλήματα συγκέντρωσης.
Παρότι η παχυσαρκία από μόνη της δεν επαρκεί για τη διενέργεια εξειδικευμένων εξετάσεων, η ύπαρξη περισσοτέρων συμπτωμάτων, χαρακτηριστικών και παθήσεων που συνήθως τη συνοδεύουν, δημιουργούν συνήθως στους γιατρούς υποψία για την παρουσία του συνδρόμου. Αρχικά ερευνώνται τα επίπεδα της κορτιζόλης στον οργανισμό, με τεστ αίματος, ούρων και σιέλου. Εάν τα αποτελέσματα δείξουν σύνδρομο Cushing, τότε ακολουθεί μια σειρά περαιτέρω εξετάσεων για τον εντοπισμό της αιτίας του συνδρόμου.
Αυτές είναι άλλωστε και οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ενδοκρινολογίας για τους ανθρώπους με παχυσαρκία. Σύμφωνα με μια πρόσφατη ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό European Journal of Endocrinology, με εξαίρεση τον έλεγχο για υποθυρεοειδισμό, οι περισσότερες ενδοκρινικές εξετάσεις δεν συστήνονται ελλείψει κλινικών χαρακτηριστικών των ενδοκρινών συνδρόμων. Αυτές οι οδηγίες συμβάλλουν στη μείωση των περιττών εξετάσεων και να ενθαρρύνουν τους ιατρούς να υποστηρίζουν τους ασθενείς στις προσπάθειές τους για απώλεια βάρους, οι οποίοι, εάν επιτύχουν, έχουν πολλές πιθανότητες να απαλλαχθούν από οποιαδήποτε ενδοκρινική δυσλειτουργία.
Το σύνδρομο Cushing είναι ιάσιμο, ωστόσο εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να είναι μοιραίο. Η θεραπεία του εξωγενούς συνδρόμου Cushing έγκειται στη διακοπή της λήψης των φαρμάκων που το προκαλούν, ενώ του ενδογενούς είναι συνήθως χειρουργική, εφόσον καλοήθης ή κακοήθης όγκος αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία. Εάν ο όγκος είναι κακοήθης μπορεί να απαιτηθεί ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία. Ευτυχώς, το ποσοστό ίασης των ασθενών είναι ιδιαίτερα υψηλό όταν η επέμβαση πραγματοποιείται από έμπειρους και ιδίως εξειδικευμένους χειρουργούς ενδοκρινών αδένων.
Όταν οφείλεται σε όγκο στα επινεφρίδια, απαιτείται επινεφριδεκτομή, η οποία, τις περισσότερες φορές, γίνεται ενδοσκοπικά. Η αφαίρεση των επινεφριδίων μπορεί να γίνει είτε με οπισθοπεριτοναϊκή προσπέλαση είτε από την κοιλιακή χώρα. Έτσι, εξασφαλίζεται μικρότερος μετεγχειρητικός πόνος και χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών (π.χ. αιμορραγία, τραυματισμός γειτονικών οργάνων, εμφάνιση κήλης, λοιμώξεις, ενδοκρινικές εκδηλώσεις, κ.ά.). Ο ασθενής δεν έχει την ανάγκη πολυήμερης νοσηλείας και επιστρέφει στο σπίτι του το πολύ σε δύο ημέρες. «Και οι δύο ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές προσφέρουν στον ασθενή ασφάλεια και ταχύτερη ανάρρωση. Φαίνεται όμως ότι η απευθείας ενδοσκοπική πρόσβαση στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο όπου και ευρίσκονται τα επινεφρίδια έχει περισσότερα πλεονεκτήματα από την ενδοσκοπική πρόσβαση από την περιτοναϊκή κοιλότητα. Προοδευτικά όλο και περισσότεροι χειρουργοί εκπαιδεύονται στην νέα αυτή τεχνική της οπίσθιας ενδοσκοπικής επινεφριδεκτομής», επισημαίνει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών των Ενδοκρινών Αδένων κ. Δημήτρης Λινός.
Ο εντοπισμός του συνδρόμου Cushing και η σωστή και έγκυρη αντιμετώπισή του μπορεί να απαλλάξει τους ασθενείς από πλήθος προβλημάτων υγείας, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία, αλλά και από τις πολύ δυσάρεστες επιπτώσεις αυτών, και να τους χαρίσει χρόνια και ποιότητα ζωής.
